Trong những năm gần đây, việc sử dụng sớm corticoid đã được chấp nhận rộng rãi trong một loạt các bệnh Truyền nhiễm. Trên cơ sở thông tin từ những nghiên cứu ngẫu nhiên có đối chứng và các nghiên cứu hậu cứu, việc xem xét áp dụng vào từng tình huống cụ thể luôn đòi hỏi người thầy thuốc lâm sàng phải cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ cho người bệnh trước khi đưa ra quyết định cuối cùng.

1. Sốc nhiễm khuẩn: khuyến cáo hiện nay:

- Nên cho corticoid liều thấp (tương đương 200-300 mg Hydrocortison/ngày) trong 7 ngày cho các bệnh nhân có đáp ứng Cortisol dưới mức bình thường (< 9µg/l (248 nmol/l)) sau khi dùng 250µg Tetracosactrin (ACTH tổng hợp).

- Có thể dùng Hydrocortison trong khi chờ kết quả xét nghiệm Cortisol và ngừng ngay khi nồng độ Cortisol vượt quá 9µg/l (248 nmol/l)) sau khi dùng 250 µg Tetracosactrin.

- Sau liệu trình 7 ngày, nên giảm dần liều dùng Corticoid rồi cắt hẳn trong vòng 5-7 ngày nữa

2. Viêm màng não mủ cấp tính: Khuyến cáo hiện nay: Nên dùng Dexamethason 10 mg 4 lần mỗi ngày hoặc liều tương đương trong 48 giờ, tốt nhất nên bắt đầu dùng trước khi dùng kháng sinh.

3. Viêm phổi mắc phải cộng đồng: Khuyến cáo hiện nay: Có thể xem xét dùng Hydrocortison (200 mg tấn công rồi truyền 10 mg/giờ trong 7 ngày) cho những bệnh nhân viêm phổi mắc phải cộng đồng mức độ nặng.

4. Lao màng não: Khuyến cáo hiện nay: Nên cho bệnh nhân lao màng não dùng Dexamethason với liều ban đầu 0,4 mg/kg hoặc 0,3 mg/kg đường tĩnh mạch tùy theo mức độ nặng rồi giảm dần liều trong vòng 4 tuần, sau đó chuyển sang dùng đường uống 4 tuần cho đến khi ngừng hẳn.

5. Lao phổi: Khuyến cáo hiện nay: Có thể xem xét dùng corticoid cho bệnh nhân lao phổi, nhất là khi lao phổi lan rộng nhưng không cho bệnh nhân HIV dương tính.

6. Viêm não: có thể dùng corticoid trong một số trường hợp viêm não, nhất là viêm não chất trắng, viêm não do sởi hoặc Rubella.

7. Quai bị viêm tinh hoàn: chỉ định dùng Corticoid trong những trường hợp này chỉ là để giảm nhẹ triệu chứng còn không thay đổi được diễn biến và tiên lượng bệnh.

8. Sốt rét đái huyết cầu tố: có thể dùng Corticoid như một điều trị bổ sung Prednisolone, Prednisone, Dexamethasone đều có hiệu quả.

9. Mặc dù Dexamethasone được sử dụng chủ yếu trong CROUP (đơn liều) và viêm màng não (0,6mg/kg/ngày chia 4 trong 2-4 ngày). Hầu hết các nhiễm trùng do virus và vi khuẩn khác đáp ứng với 40-60mg Prednisolone tương đương/ngày, giảm dần trong 4-14 ngày, và hầu hết nhiễm trùng do lao đáp ứng với 60- 120 mg prednisolone/ngày giảm dần trong 5- 8 tuần.

Có thể tóm tắt các kết quả nghiên cứu và phân chia ảnh hưởng của corticoid trong bệnh nhiễm trùng thành 5 nhóm:

(Nguồn: McGee, Steven, and Jan Hirschmann. Use of corticosteroids in treating infectious diseases. Archives of Internal Medicine 168.10 (2008): 1034-1046.)

BS Nguyễn Thị Ngọc